طرحی که دارای ریزه‌کارهای زیادی است و سر و صدای زیادی در محافل رسانه‌ای و اقتصادی به راه انداخته و حتا برخی بندهایش مورد پرسش و ایراد شورای نگهبان نیز قرار گرفته است. اما موضوع چیست؟ هدف اصلی این طرح چیست؟ و جامعه‌ی مخاطب آن کیست؟ در این نوشتار کوتاه سعی می‌کنیم این موضوع را بیش‌تر تشریح کنیم.
واقعیت این است که فعالیت‌های سوداگرانه و سفته‌بازانه در هر اقتصادی از اصلی‌ترین موانع هدایت سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های مولد به شمار می‌رود. زیرا که جذابیت سوداگری و سفته‌بازی در بازارهای موازی املاک، خودرو، طلا، ارز و رمزارز، از انگیزه‌های فعالیت‌های مولد و تولیدی در هر اقتصادی، می‌کاهد. در اقتصاد ایران نیز در طول چند دهه‌ی اخیر، انجام فعالیت‌های سوداگرانه و سفته‌بازانه، به دلیل خلأ قوانین بازدارنده، از اصلی‌ترین دلایل کاهش انگیزه در سرمایه‌گذاری‌های مولد بوده است. حتا یک نکته بسیار مهم این است که در مقایسه‌ي شاخص تورم با میزان افزایش دارایی‌های مختلف ازجمله خودرو، مسکن، طلا و ارز در دوره‌های زمانی مختلف، نشان می‌دهد که اولاً این دارایی‌ها بسیار بیش‌تر از تورم افزایش قیمت داشته‌اند و مهم‌تر این‌که اتفاقاً جهش‌های قیمتی این دارایی‌ها در مقاطع مختلف، یکی از عوامل کلیدی افزایش تورم در کشور بوده است. از این رو طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی برای پر کردن یک خلأ در قوانین مالیاتی ایران تدوین شده است. مالیات بر فعالیت‌های سفته‌بازانه و کاذب، برای فعالیت‌های سوداگرانه هزینه ایجاد می‌کند و موجب انتقال سرمایه‌ها از حوزه‌ی فعالیت‌های سوداگرانه به حوزه‌ی تولید خواهد شد که این مهم نیز بیشترین کمک را به رشد تولید و فعالیت‌های مولد، خواهد داشت. در حقیقت با این طرح قانونی، بخشی از پازل قوانین مالیاتی ایران برای تطابق با استانداردهای جهانی محقق می‌گردد. این مالیات برای مقابله با فعالیت‌های دلال‌گونه کاذب است و به ضرر افراد سفته‌بازی است که در بازارهای املاک، خودرو، طلا، ارز و رمزارز به دنبال سفته‌بازی و دلالی هستند. بنابراین از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح قانونی، افزایش هزینه فعالیت‌های غیرمولد هم‌چون سفته‌بازی و سوداگری در بازار چهارگانه یاد شده است به نحوی که این بازارها، مزیت و جذابیت خود را از دست می‌دهند. در واقع، مالیات بر سفته‌بازی، مالیاتی بازدارنده برای تغییر رفتار سوداگران و سفته‌بازان است و اصلی‌ترین هدف آن تغییر رفتار سفته‌بازان است نه لزوماً تأمین درآمدی مالی برای دولت. به عبارت ساده‌تر مالیاتی برای اخذ نشدن است که هرچه‌قدر کارآمدتر اجرا شود و نرخ‌ها بازدارنده باشد و فعالیت‌های سوداگرانه کمتری ایجاد شود، منفعت آن برای اقتصاد ملی بیش‌تر خواهد بود. از نکات مهم این طرح، شکل طراحی آن است که به ‌دلیل معافیت‌های گسترده، درصد انگشت‌شماری از افراد جامعه، که بواقع پیگیر فعالیت‌های سوداگرانه و کاذب هستند را شامل می‌شود.
اما منتقدان طرح چه می‌گویند؟ این گروه اذعان می‌کنند که با این طرح، دولت می‌خواهد از تورم مالیات بگیرد. یعنی از افزایش قیمت‌ها در اقتصاد، برای خود درآمد ایجاد کند. این گروه معتقدند که در شرایط تورمی، طبیعتاً افراد برای حفظ سرمایه‌هایشان به بازار دارایی‌های چون طلا، ارز، خودرو یا املاک هجوم می‌برند. این حق افراد جامعه است که در مقابل تورم، از سرمایه‌های خود حفاظت کنند. استدلال این گروه که «مردم حق دارند سرمایه‌های خود را حفظ کنند» صحیح است. اما یک نکته مهم در این بین هست. افرادی در این بین صرفا دنبال نوسان‌گیری و خرید و فروش‌های متعدد و پیوسته این دارایی‌ها هستند. یعنی بدون هیچ‌گونه فعالیت مولدی، صرفا با اخذ دلالی بر سرمایه‌های خود می‌افزایند. این طرح، هدفش فقط این طیف است که شاید کمتر از یک درصد افراد جامعه باشند. یک نکته مهم این طرح، قیدها و حد نصاب‌های آن است. زیرا مثلا به صرف خرید و فروش یک خودرو در طول ۶ ماه، مالیاتی اخذ نمی‌شود. یا حتا داشتن دو خورو یا دو واحد مسکونی برای یک خانوار، مالیاتی را اعمال نمی‌کند. عموم مردم این‌گونه‌اند. بلکه هدف این طرح افرادی است که در آن واحد، ۲۰۰۰ واحد مسکونی خالی را قبضه کرده‌اند تا با گران‌تر شدن، آن‌ها را به بازار عرضه کنند.
به عبارت دیگر این قانون فقط شامل کسانی می‌شود که به قصد دلالی و سوداگری اقدام به خرید و احتکار حجم وسیعی از طلا، ارز، سکه، منزل مسکونی یا خودرو می‌کنند و خود عامل تحریک تورم و وارد آوردن فشار به زندگی عموم مردم هستند.