هرچه ساختار یک جامعه از بابت مصداق‌سازی مفاهیمِ (مشارکت اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، تعامل و تعاون، تمرین خودباوری، تمرین کار جمعی و تیمی، فهم کارکرد موثر تجمیع عقل‌ها و برتری آن بر تصمیم‌گیری‌های انفرادیِ یک‌سویه و دیگر مفاهیم از این قبیل) برای نسل نوپا به نهادینه‌سازی‌ها و فرایند جامعه‌پذیری آگاهانه در سنین شکل‌گیری شخصیت (سنین کودکی، نوجوانی و اوایل جوانی) روی بیاورد و سازوکارهای آن را فراهم نماید، شخصیت جامعه که قوام یافته از شخصیت افراد آن است، با نابه‌هنجاری‌های کم‌تری روبه‌رو خواهدشد و به هرمیزانِ توفیق در این زمینه ما شاهد روابط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و تحکیم بنیان‌های فرهنگ رفتاری و نقش‌آفرینی‌هایِ به‌هنجار همراه با افزایش ضریب اعتماد به نفس افراد و اجتماع خواهیم بود و از این ره‌آورد به‌نسبتی عدالت در حوزه‌های مختلفِ سیاست، قضا، اجتماع، فرهنگ و اقتصاد تعریف عملی خواهدشد و به نسبت تعادل اجتماعی شکل‌گرفته و هرچیزی سرجای خود قرار خواهدگرفت و از ضریب آسیب‌ها و آفت‌های اجتماعی- سیاسی (خودخواهی‌ها، التماسات و…) کاسته خواهدشد.
۱۹ آبان ۱۴۰۰ انتخابات از جنس احساسات پاک برای نهادینه‌سازی‌ها بود اگر نگاه بدبینانه را کنار بگذاریم، قضاوت خواهیم کرد نفسِ کار در یک پروسه‌ی زمانی بسیار به‌جا و نیکو بوده و هست اگرچه بایستی در همه‌ی شرایط و در همه‌ی ادوارِ انتخابات و انواع آن، این روند ادامه پیدا کند و شیرازه‌ی مستمر آن شکاف نسلی به‌دنبال نداشته باشد. بلکه در زنجیره‌ی جامعه‌پذیری کامل فرایند تکمیل گشتن‌های انتخاباتی (بی‌طرفی، قانون‌پذیری، دلدادگی نظارت و اجرا در این زمینه) به دیگر حلقه‌ها (شوراها، مجلس و …) سرایت پیدا کند و استرس‌هایِی که همیشه متن را حاشیه‌دار می‌کند، زدوده شوند.

هرچند پرداختن به ابعاد این مسئله در توان این چند سطر نیست اما به نظر نگارنده و حسب خاطرات بسیاری از انتخابات ما انسان‌های اهل حرف و شعار در آن حلقه‌‌ها! توصیف امروز شمه‌ای از یک انتخابات «پاک» و «بی‌آلایش» بود که در آن بازیگران (کاندیداها، اعضای اجرایی و … ) انتخابات برگزار کردند، رقابتِ «هر دانش‌آموز یک رای» ‌هویت واقعی هر رای دهنده بود. باور متظاهر و تاکیداً عمل‌گرایانه این بود که صرف یک رای قانونی و صرف یک رای وجدانیِ پاک حق هر نوجوان در صف رای است تا با آن هم تمرین خودنمایی خود واقعی و هم برای اولین بار ارزیابی از توانمندی‌های خودِ تازه شکوفا گشته توسط دیگران (هم‌کلاسی‌ها) صورت گیرد و هم قاعده اهمیت رای و نظر دیگران ارج گزارده شود که شاید این نگاه و باورِ نوجوانان مقدمه‌ایی تمرینی برای انتخاباتی باشد که در آن حرف و شعار، انتحار و التماس کناری گذاشته و به وقت تبلیغات داشته‌ها مطرح شود و به هر قیمت و هر شکل تعرفه‌ها به صندوق سرازیر نشوند و ته برگ تعرفه‌ها همان باشد که برگه‌های اخذ رای در داخل صندوق انداخته شده‌اند و البته و فقط و فقط با یک مهر و یک استامبر جوهری نشانه‌گذاری شده باشند. این امر میمون در انتخابات شورای دانش‌آموزی در دوران غم‌بارِ جولانِ کرونا اتفاق افتاد که با دیدن صحنه‌های نظم، سکوت، نبود لشکرهای فامیل در شعبه‌ی اخذ رای و تکیه نکردن بر اهرم ویرانگر آینده (رودر بایستی‌ها) به‌راستی چقدر خاطره‌ی خاطرات همیشه تکراریِ مشمئزکننده‌ی آن رویِ زشت التماسات و دست گرفتن دست جوانان و عدم رعایت محرم و نامحرم (آن‌طور که در انتخابات شوراها در برخی جاه‌ها لحاظ نمی‌شود) و بسیج اقوامِ زن و مرد و گاه ابزارهای مادی و قول و قرارهای سرِ صندوقی که از بیخ همان کاشت دروغ به شمار می‌آیند و سرانجامش را ماه‌ها بعد دیده و می‌بینیم (کور شدن حافظه‌ها!، فراموشی‌ها و آلزایمرهای مصلحتی و البته عامدانه عارضی) برای واگذاری مفت و مجانی فکر پاک و ارزشمند رای‌دهنده‌ها که با هیچ میزانی و البته در یک نظام باوری- ارزشی عمل‌گرایانه نمی‌توان بر آن قیمت گذاشت به اذهان می‌آید و تاسفات فراوان چون سوهان هم روح را می‌آزارد و هم تن را می‌خراشد.
آری در انتخابات امروزِ شورای دانش‌آموزی همه چیز شفاف بود، صندوق اخذ رای شفافیت داشت و شیشه‌ای بود و از بیرون و قبل از رای‌گیری محتوای داخل آن با چشمان متعجب (متعجب از این صندوق!) قابل رویت بود. به‌راستی اگر باور به «عقل‌ها مر عقل را یاری دهد» و اگر ایمان به «.. امرهم شوری بینهم …» به یقین تبدیل شود، چه خوش حالتی است که: «با دو عقل از بس بلاها وارهی» و چه خیال زیبایِ به عمل گرویده شده‌ای که همه‌ی کاندیداها و همه‌ی انتخاب‌کنندگان باهم لبخند می‌زدند و صادقانه برای ساختن آینده‌، همت بلند را با هر نتیجه‌ی انتخاباتی با هم آستین بالا می‌زدند، چرا که به تعبیری از حضرت علی(ع) -صدقه علی قدر مرووته- وقتی که صداقت با مردانگی، مروت و انصاف ترکیب می‌شود، ارزش و شجاعت آدمیان با آن تعریف می‌شود و غیرت آن‌ها هرگز اجازه‌ی خودزنی و بی‌مقدار دانستن خود برای التماس‌ها در گرفتن‌های ناجور و نامتعارف آرا، به خودشان تحقیر را روا نمی‌دانستند و در نتیجه؛ آن شهروندان بعد از انتخابات هم‌چنان استرس‌ها (عملکرد معکوس منتخبین، فامیل‌بازی‌ها و …) و نگرانی‌ها آن‌ها را مایوس‌تر از قبل نمی‌کرد، آری! انتخابات شورای دانش‌آموزی برخلاف شوراهای شهر، انتخابات پاک بود، التماسات زشت نبود! (بی‌اعتنایی به لیاقت‌ها و کسب رای از طریق نگاه سوداگرایانه‌ی کاسب محورانه)
صندوقِ شفاف بود التماسات نبود
نوجوان و جوانِ جویای نام بود
تمرین «جمع» بود و تخریب نام نبود
صفِ نظم بود و شور و حال پاک بود
لشکر اقوام و نگاه خواهش نبود
تمرین قانون بود و نگران از «تعرفه‌ها» نبود
شمارش آرا بود و صندوق شفاف بود
همکارِ طرفدار و مدیر دست‌کار نبود
آبان بود و تمرین هر نفر یک رای بود
۱۹روز دیگر نبود و خواهش‌ها هم نبود
هرچه بود مصداق خودباوری‌ها بود.