Sunday, 7 July , 2024
امروز : یکشنبه, ۱۷ تیر , ۱۴۰۳ - 1 محرم 1446
امروز : یکشنبه, ۱۷ تیر , ۱۴۰۳ - 1 محرم 1446
آخرین اخبار »
- اولین پیام پزشکیان خطاب به مردم پس از اعلام نتایج انتخابات: این تازه آغاز همراهی ماست / مسیر دشوار پیشرو جز با همراهی، همدلی و اعتماد شما هموار نخواهد شد / سوگند میخورم که در این راه تنهایتان نخواهم گذاشت؛ تنهایم نگذارید
- «مسعود پزشکیان» نهمین رییسِ جمهور ایران شد
- تحلیلی کوتاه از بازی همستر کومبات
- نسبت ما و انتخابات
- رابطهی عشق و نفرت نسبت به قدرت غالب
شناسه خبر : 13239
پرینتخانه » تاریخی, لرستان پژوهی, یادداشت
تاریخ انتشار : ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۱۰:۴۷ | | ارسال توسط : مدیر سیمره
معرفی دره تاريخي شيخ ماخو لرستان فيلي (استان ايلام)
دره شيخماخو(شيخ ماكان)، بر دامنهی كوركوه، در 7 كيلومتري جنوب خاوري درهشهر، نزديك روستاي شيخماخو قرار دارد. اين ناحيه از ديدگاه تقسيمات سنتي لرستان، جز پيشكوه و اكنون تابع شهرستان درهشهر ايلام است. افزون بر جاذبهها و زيباييهاي طبيعي، داراي آثار تمدني چندي از دورانهاي پيش و پس از اسلام است.
الف) دژ تاريخي شيخ ماخو:
در ورودي دره، در شكاف و فرونهفتگي طبيعي كوه (به تراز تقريبي ۱۰ متر از كف دره)، بقاياي ديوارهاي سنگي دژي تاريخي چشم هر بينندهاي را به خود خيره ميكند. اين دژ از دو سو به جداره طبيعي كوه و از سمت دره به وسيلهی دو ديواره بلندسنگي(به تقريب ۱۴ متري) ايجاد شده است. فضاي دروني آن از راهرويي ارتباطي و چندين اتاق با سقفي تاقي تشكيل شده است.
هماكنون آثار داغي تاقها در برخي جدارههاي دروني به چشم ميخورد. به دليل ويراني سقفها و تاقها از چند و چون احتمالي فضاهاي طبقه دوم بيخبريم. رشتهپلهاي براي دسترسي و ديدهباني قراولان دژ در جداره طبيعي دروني دژ ايجاد شده. اين پله در ابتدا در دل صخره حجاري و در بخشهايي از سنگ و نوعي ملات مقاوم ايجاد شده و ارتباط از كف قلعه تا بلندترين قسمت داخلي آن را ميسر ميسازد.
به نظر ميرسد راه ارتباطي اين بنا با بيرون منحصر به دري در ديواره منتهي به دره بوده باشد. اين اثر شگفتانگيز داراي برخي ويژگيهاي معماري ساساني و به گمان فراوان مربوط به آن دوره است و نشان از اهميت راهبردي لرستان براي دولت ساساني است.
ب: آسياب تاريخي:
در مجاورت اين دژ، در ميانهی دره، آثار آسيابي تاريخي به چشم ميخورد. هم اكنون بقاياي تنوره، سَرسيل و اتاقي در پاييندست آسياب (اتاق لويينه) به چشم ميخورد. اين اتاق با محوريت خاوري – باختري به طول و عرض تقريبي ۳*۶ متر و داراي آسمانهاي از نوعي تاق تيزهدار سنگي دوره اسلامي است.
پ: آثار حجاريهاي كهن:
به فاصله كمي از دژ و آسياب تاريخي در امتداد دره شيخماخو، آثار حجاري سه جايگاه نشتن (شبيه به صندليهاي چوبي مجلل) بر دهانهی اشگفتي(غار) به چشم ميخورد. اين غار كوچك از ريزش طبيعي قطعات سنگي بسيار بزرگ به وجود آمده و در نزد مردم اين ناحيه به « اشگفت سَردَه» نامبردار است. در نبود اطلاعات كافي به شكل قاطع نميتوان در مورد ديرينگي اين حجاري اظهار نظر كرد.
ت: مجموعه بزرگ قلعه، باغ و گرمابه شيخماخو (مير صيدمحمدخان اشرفالعشاير):
در سال ۱۳۳۰ق./۱۲۹۶خ. اين مجموعه را ميرصيدمحمدخان اشرفالعشاير فرزند ميرتيمورخان ميرديركوند سركرده طوايف سيمره و ديركوند و وزير مشهورحسينقليخان صارمالسلطنه و غلامرضاخان، والي پشتكوه لرستان ساخته است.اين مجموعه شامل باغي بزرگ، قلعه (حكومتي و اقامتي) و گرمابهاي براي استفاده باشندگان قلعه و عموم مردم است. بر پايهی روايات شفاهي اين باغ بزرگ و پس از ميرصيدمحمدخان، رو به ويراني نهاده و امروزه اثري از آن باقي نيست و اما قلعه به مساحت۱۵۰۰ مترمربع و به شكل نزديك به مربع، داراي چهار برج در گوشههاي بيروني و برج پنجمي در ميانهی ديواره باختري است. فضاهاي گوناگون اقامتي، خدماتي و نظامي بنا، بر محور جبهههاي چهارگانه ميانسراي مركزي آن به ابعاد ۵/۱۹*۲۰ ساماندهي شدهاند.
در جبهههاي چهارگانه شامل ورودي، هشتي، اصطبلها، اتاقهاي سهدري، ايوان، مطبخ، راهپلهها، انبار، محلهاي اقامت سربازان و قراولان، بخشهاي ديواني، زيرزمين، اتاق چاه آب، حوض و … است.
تنها ورودي قلعه در جبهه جنوبي قرار دارد. ساختمايه عمده بنا از سنگ و در برخي نقاط آجر است. به فاصله اندكي در ضلع باختري قلعه، گرمابهاي به دست مير صيدمحمدخان اشرفالعشاير ساخته شده است. اين گرمابه شامل فضاهاي ورودي، سَردينهَ(سربينه)، گَرمينهَ(گرمخانه)، خزينه، تون، آبريزگاه و … است.
آب مصرفي گرمابه و هم قلعه از نهري فرعي از آب جاري در دره شيخماخو تامين ميشده است. افزون برموارد گفته شده آثار و شواهد تاريخي و تمدني زيادي در اين محدوده وجود دارد كه برشمردن آنها خارج از حوصله اين گفتار است.
با كمال تاسف فراوان مجموعه اين آثار در شرايط نامساعدي از نظر مرمت و نگهداري به سر ميبرند.
ادامه دارد…
*پژوهشگر حوزهی معماری و تاریخ
برچسب ها
دره تاريخي شيخ ماخو، , لرستانپژوهی، , محمد محمدیاصل، , معرفی آثار باستانی، , هفته نامه منطقهای سیمره،
به اشتراک بگذارید
https://avayeseymare.ir/?p=13239
تعداد دیدگاه : 0
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.