نادر‌شاه در اين دوره از شهر خرم‌آباد ديدن مي‌كند.(باستاني‌پاريزي، ۱۳۶۷: ۳۶۳) پس از سقوط دولت مستعجل افشار، «سلسله لُري زند»، موفق شدند، حكومت ايران را در دست بگيرند. در دوره‌ی كريم‌خان آرامش نسبي در ايران و لرستان برقرار بود.‌‌ كريم‌خان به‌رغم آن‌كه تبار از قوم لُر داشت و لرستان ‌فيلي سرزمين آبا و اجدادي‌اش به حساب مي‌آمد، توجه كمي به اين ناحيه كرد.

به تعبير يكي از نويسندگان، شايد اگر خرم‌آباد در عصر زنديه به پايتختي كشور برگزيده مي‌شد، چه بسا اكنون هويتي آبادتر مي‌داشت.(رحمتي، ۱۳۹۱: ۱۴) با شكست زنديان از آغامحمّدخان، حكومت ۱۳۳ساله قاجار بر ايران آغاز شد. در اين دوره، لرستان فيلي تجزيه شده و از سوي ايشان(قاجارها) ده‌ها شاهزاده‌ی درباري به پيش‌كوه لرستان ‌فيلي به مركزيت خرم‌آباد حكم راندند. در دوره‌ی هفت پادشاه قاجار، لرستان- جز در مواردي كوتاه- سراسر صحنه‌ي درگيري، نزاع، ناامني، سوءتدبير و … شد. با وجود اين، در اين دوره و در مجموع برخي اقدامات عمراني در شهر خرم‌آباد صورت گرفت. اين اقدامات عمراني عمدتاً در دوره‌هاي، برقراري آرامش نسبي كوتاه‌مدتي بود كه، هر از گاهي پديدار مي‌شد. از جمله اين دوره‌ها مي‌توان به، دوران حكومت محمّدعلي ميرزا دولتشاه – پسر ارشد فتحعلي‌شاه- اشاره كرد. محمّدعلي ميرزا در آباداني شهر خرم‌آباد كوشيد. در دوره‌ی همو بود كه مجموعه كاخ و باغ گلستان و چندين بناي ديگر در مجموع بزرگ ارگ شهر(قلعه‌ی فلك‌افلاك) احداث شد. (راولينسون، ۱۳۶۲: ۱۳۸). در دوره حكومت ميرزا محسن‌خان مظفرالملك (دوره‌ی ناصرالدين شاهي) نيز شاهد تحركاتي در زمينه‌ی احداث و توجه به تعمير بناهاي عمومي شهر هستيم.

از آثار مظفرالملك در خرم‌آباد مي‌توان به احداث سربازخانه، كاروان‌سراي بزرگي در مدخل شهر‌، بازسازي و ترميم دو چشمه طاق از مجموعه پل گَپ اشاره كرد.(خودگو، ۱۳۸۳: ۶۶) هم‌چنين او براي توسعه‌ی شهر خرم‌آباد به طبقه‌ی اعيان، تاجران‌، بزرگان شهر و سران ايلات لرستاني دستور داد كه اقدام به ساخت خانه در ساحل خاوري دروازه ورودي آن روز شهر -پل گَپ- كنند. در نتيجه اين اقدامات، به زودي محله‌ی جديدي به نام«محسنيه» شكل گرفت. محله‌ی اخير در موقعيت خيابان‌هاي مولوي و شمشيرآباد فعلي شهر خرم‌آباد، قرار داشت. اين محله متأسفانه در دوره‌ی ناامني بعد از ايشان از سكنه خالي شد. صرفِ‌نظر از اقدامات محمّدعلي ميرزا دولتشاه و ميرزا محسن‌خان مظفرالملك، برخي ديگر از حاكمان اين دوره، اقدام به مرمت و اصلاح برخي خرابي‌ها کردند.(روزنامه وقايع اتفاقيه، ش ۴۴ : ۴ و اعتمادالسلطنه، ۱۳۶۶: ۱۲۹۱) در مجموع در فاصله‌ی زماني بعد از فروپاشي دولت صفوي تا پايان دوره‌ی قاجار، تعداد محلات شهر به۷ محله رسيد. اين محله‌ها عبارتند از، دَرآغا (آستانه امامزاده زيد ابن علي)، دَربوُتار (آستانه آرامگاه باباطاهر)، حكيم‌آباد، پاسَنگر، پُش‌بازار (پشت‌بازار)، دَردِلاكي (درب دلاكان)، باجگيرُو (باجگيران) و محسنيه. در اين زمان، شهر در جهات جنوبي، شمالي و (در مقطعي باختري) توسعه پيدا كرد. بدين ترتيب كه از گسترش محله‌ی پُش‌بازار به سمت شمال (كوه پاسنگر) محله جديد« پاسنگر» به وجود آمد. محله‌ی دَردِلاكي نيز به سمت جنوب توسعه پيدا كرده و محله‌اي جديد به نام باجگيرُو (باجگيران) شكل گرفت. محله‌ی كهن دَربوُتار (باباطاهر) نيز با توسعه به سمت جنوب، در باغي كه در آن ناحيه و متصل به مجموعه ارگ شهر بود، توسعه پيدا كرده و محله‌ی «حكيم‌آباد» شكل گرفت.

 يكي از عوامل توسعه‌ی شهر در اين دوره را مي‌توان احيای نهر آب‌رساني باختري شهر دانست. اين نهر در دوره‌ی ناصرالدين‌شاه مجدداً احيا و رونقي به محلات باختري شهر(پاسنگر، پُش‌بازار، دَردِلاكي و باجگيرُو) داده و از آن پس به«نهر ناصري» معروف شد. مجموعه‌ی ارگ نيز در اين دوره صرفاً به يك منطقه‌ی حكومتي تبديل شد. در اين محدوده علاوه بر قلعه‌ی فلك‌افلاك چندين بناي حكومتي مانند باغ مشهور و بسيار زيباي گلستان، عمارت ديوان‌خانه، حوض‌خانه، سراي خواجه‌باشي‌ها، توپخانه، گرمابه و … به وجود آمد، يا در اين دوره تعمير و توسعه يافتند.

 محله‌ی «محسنيه» – كه در سطور بالا به آن اشاره شد- در اين دوره براي مدت كوتاهي به وجود آمد و متأسفانه به دليل ناامني از ميان رفت. از اين دوره، ده‌ها بناي تاريخي به يادگار مانده است كه حمام‌هاي باشي و كوچك(مَرحيم) چندين بناي آرامگاهي(مير‌سيدعلي، قاضي، لرستاني) و ده‌ها خانه‌ی تاريخي ارزشمند، چند سقاخانه و …. از آن جمله‌اند.

شرح عکس: این تصویر بر فراز قلعه‌ی فلك‌افلاك گرفته شده و حدود کلی محلات سه‌گانه‌ی حکیم‌آباد، دَر دِلاکي و باجگیرُو در پايان دوره‌ي قاجار را نشان می‌دهد. در پایین تصویر برج و باروی ارگ حکومتی شهر و بخش‌هایی از یک باغ دیده می‌شود و برج و باروی خشتی محدوده‌ی پیرامونی ارگ شهر (قلعه‌ی فلك‌افلاك و سایر بناهای حکومتی) را از بدنه‌ي سایر محلات جدا می‌کند. از بناها و نقاط شاخص آن روزِ شهر خرم‌آباد که در تصویر تاریخی فوق مشاهده می‌شوند می‌توان به باغ‌های وسیع جنوب شهر(خیابان علوی فعلی)، منطقه‌ی موسوم به «بِناري» آقامحمود کشفی، باغچه‌ی معروف شيرازي‌ها و … اشاره كرد كه در تصوير هم ديده مي‌شوند.