توانا بود هرکه دانا بود
همواره روزگار با سیمره جاری باشید...
Sunday, 7 July , 2024
امروز : یکشنبه, ۱۷ تیر , ۱۴۰۳ - 1 محرم 1446
شناسه خبر : 11750
  پرینتخانه » فرهنگی, یادداشت تاریخ انتشار : ۰۵ بهمن ۱۴۰۰ - ۸:۴۷ | | ارسال توسط :

نقد آثار استاد رحمان‌پور آری نقم نه

نقد آثار استاد رحمان‌پور آری نقم نه
امروز دیگر همه می‌دانند که ما در پیاله‌ی عکس رخ یار دیده‌ایم نه جای دیگر، جرمش را هم کشیده‌ایم. ما هیچ چیزی را مطلق ندانسته و حقیقت را هم مقوله‌ای تاریخی می‌دانیم. بنابراین قضاوتمان جزمی و جانب‌دارانه نیست.

با این فکر و نگاه به مسائل؛ به افرادی که از ترانه‌های بازسازی و تقلیدشده در آثار استاد ایرج رحمانپور خرده می‌گیرند؛ عرض می‌کنم؛
هنر پدیده‌ای خلق‌الاساعه و بدون پیشینه و ریشه و بوته نیست، مانند هر صنعت دیگری تاکنون سیر تکاملی پیچیده‌ای را همزاد و همراه انسان طی کرده است. جناب مولانا می‌گوید:
گر چه هر قرنی سخن آری بود
لیک گفت سالفان یاری بود
بی‌شک در موسیقی لرستان استاد رحمان‌پور سخن‌آور قرن ماست. اما از گفت سالفان بی‌نیاز نبوده.
راز ماندگاری و وسعت تاثیرگذاری صدای ایرج در این نهفته است که او به بهترین شکل ممکن بیان‌گر آمال و آرزوها و خواسته‌های پاسخ‌نیافته‌ی قومش بوده است.
و همواره با صدایی رسا که پژواک آن بر دورترین صخره‌های زاگرس طنین‌انداز شده، بغض پنهان قومش را جار زده است.
البته برای تحقق اهداف یادشده از ابداع و نوآوری گرفته تا بازسازی و تقلید استادانه بهره گرفته است.
برای روشن شدن جنس و نوع تقلیدی که بنا به ضرورت در راستای تکامل آثار هنری توسط هنرمندان از آثار پیشینیان صورت گرفته چند نمونه از تضمین و تقلید شاعران بزرگ میهنمان از متاخرین را ذکر می‌کنم؛
نظامی در خسرو شیرین که مایه‌ی اصلی آن از شاهنامه فردوسی گرفته شده است، می‌گوید:
به تقدیم و تاخیر بر من مگیر
که نبود گذارنده را زان گریز
گزیدم ز هر نامه‌ای نغز او
ز هر پوست پرداختم مغز او
در آن پرده گر راستی نافتم
سخن را سر زلف برتافتم
شباهت‌های لفظی و معنایی و هم‌چنین همانندی‌های وزن و قافیه عطار و حافظ:
(عطار) به خود می‌بازد از خود عشق با خود
خیال آب و گل در ره بهانه است
(حافظ) ندیم و مطرب و ساقی همه اوست
خیال آب و گل در ره بهانه است
تضمین‌های حافظ از شعر سعدی:
(سعدی) به دنبال تو بودن گنه از جانب ما نیست
با غمزه بگو تا دل مردم نستاند
(حافظ) چون چشم تو دل می‌برد از گوشه‌نشینان
همراه تو بودن گنه از جانب ما نیست
تضمین و شباهت‌های لفظی و معنایی حافظ و خاجو
(خواجو) خرم آن روز که از خطه‌ی کرمان بروم
دل و دین داده ز دست از پی جانان بروم
(حافظ) خرم آن روز کزین منزل ویران بروم
راحت جان طلبم وز پی جانان بروم
این شعر که نمی‌دانم از کیست نیز می‌گوید:
استاد غزل سعدی است نزد همه کس اما
دارد سخت حافظ طرز غزل خاجو
اما جان کلام این‌جاست که زنده‌یاد استاد زرین‌کوب در با کاروان حله در مورد تقلید حافظ از شعرای پیش از خود می‌گوید؛ به هر حال تاثیر گویندگان دیگر در این غزل‌های او محقق است. اما آن‌چه مزیت اوست نه این تقلیدها و تضمین‌هاست بلکه ابداعات و ابتکارات اوست. در واقع حتا آن‌جا نیز که فکری یا بیانی را از یک شاعر دیگر گرفته است به نیروی قریحه و ذوق آفریننده‌ی خویش آن‌را چنان آراسته است که گویی آورده و آفریده‌ی خود اوست. بدین‌گونه حتا معانی مسبوق را چنان با قوت و حدت بیان می‌کند که پنداری می‌خواهد زمین و آسمان را بر هم دوزد تا اندیشه و احساس خویش را تلقین و تعلیم کند. این سخن استاد زرین‌کوب یادآور تلاش موفق و پرثمر استاد رحمان‌پور در عرصه‌ی موسیقی محلی است.
هم‌چنان که او در ترانه‌های کرمی، جنگ لورو، سیت بیارم، کوش‌طلا… فرم و پوسته‌ی ملودی را با اندک تغییری حفظ می‌کند و بعد آن‌را چنان می‌آراید و از مضامین بدیع می‌آکند که گویی آفریده خود اوست. و با قوت و حدتی حیرت‌آور احساس و اندیشه‌ی خود را به شنونده القا می‌کند:
احساسی که حس انسان‌دوستی، میهن‌دوستی و خیرخواهی و ترقی‌خواهی را در شنونده برمی‌انگیزد و اندیشه‌ای سرشار از زیبایی و امید به آینده، اندیشه‌ای که سخت‌گیری، خشونت، نامردمی و ستم و ناراستی را به چالش می‌کشد و برای همه‌ کل شادی را آرزو می‌کند.

نویسنده : لقمان زرین‌قلم | سرچشمه : سیمره610(28 دی‌ماه1400)
به اشتراک بگذارید
تعداد دیدگاه : 0
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.