توانا بود هرکه دانا بود
همواره روزگار با سیمره جاری باشید...
Sunday, 7 July , 2024
امروز : یکشنبه, ۱۷ تیر , ۱۴۰۳ - 1 محرم 1446
شناسه خبر : 9071
  پرینتخانه » تاریخی, لرستان پژوهی تاریخ انتشار : ۳۱ خرداد ۱۴۰۰ - ۱۳:۲۰ | | ارسال توسط :

معرفی آرامگاه ماير گيِ‌يِمِد (مادر گگ‌احمد)

معرفی آرامگاه ماير گيِ‌يِمِد (مادر گگ‌احمد)
اين بنا در منطقه بالاگريوه بر فراز تپه‌اي در نزديكي ‌دو روستاي چوتاش و سالي (‌منطقه بابا‌حيدر در اسناد تاريخي)، واقع در منتهي‌اليه دشت كُرِه‌گَه، 20 كيلومتري جنوب خاوري خرم‌آباد قرار دارد.

اين بنا در منطقه بالاگريوه بر فراز تپه‌اي در نزديكي ‌دو روستاي چوتاش و سالي (‌منطقه بابا‌حيدر در اسناد تاريخي)، واقع در منتهي‌اليه دشت كُرِه‌گَه، ۲۰ كيلومتري جنوب خاوري خرم‌آباد قرار دارد. ‌روايات شفاهي آرامگاه را مدفن مادر و به روايتي خواهر گَگ‌احمد (‌گِي‌مِد يا شاهزاده احمد در منطقه دشت‌لاله پاپي) دانسته، محترمش مي‌شمارند. شواهد معماري و سبك‌شناسي نشان مي‌دهد، كه بنا بايد از ساخته‌هاي دوره اتابكان لر‌كوچك (سده‌هاي ۷ تا ۹ هجري، همزمان با دوره تيموريه) باشد. آرامگاه چارتاقي است به اضلاع داخلي ۳٫۲متر از ساختمايه سنگي.

 

كارشيو بنا برداشت و ترسيم:‌ محمّد محمّدي‌اصل

ورودي بنا در جبهه جنوبي قرار دارد. بر بالاي درب ورودي و ديگر جهات، پنجره‌هايي به صورت هم‌اندازه و قرينه قرار گرفته است. كف فعلي بنا در تراز تقريبي يك متر پايين‌تر از سطح بيروني است. اين اختلاف سطح به وسيله چند پله‌ واقع در آستانه‌ی درب ورودي مرتفع شده‌است. گوشه‌سازي بنا به وسيله تاق‌هايي در زواياي چهارگانه (به نام سكنج) از چهار وجهي به ۸‌ و در نهايت ۲۴ تبديل و از آن پس گنبد آجري تك پوسته بنا ساخته شده‌است. بلنداي بنا از تيزه گنبد تا كف داخلي در حدود ۸ متر است. در گذشته آرامگاه داراي آرايه‌هاي گچبري زيبايي بوده‌است. اين آرايه‌ها در پي گذشت زمان آسيب كلي فراواني ديده‌اند. هم‌اكنون آنچه از اين آرايه‌هاي گچبري باقي‌ مانده، عبارت است از كاربندي‌هاي نوع سنبوسه‌اي، سوسني‌ها و پاباريك‌هاي آن.

 

 

نمونه آرايه هاي گچبري آرامگاه

 

 

 

نگارنده در بازديد ميداني آثاري از گچبري‌ها و نقوش هندسي بديع داخلي بنا را در محوطه بيروني آن مشاهده نموده‌ام. نمونه اين آرايه‌ها در كم‌تر بنايي در لرستان يافت مي‌شود. در گرداگرد بنا گورستاني كهن قرار دارد كه، مدفن بسياري از مردم طوايف بازگير، ديركوند، پاپي، پيامني، سادات و… است. مزار كدخدا قني قلاوند پدر زن نامدار لرستاني قدم‌خير در اين گورستان قرار دارد. بقاياي آرامگاه و گورستاني به همين نام در منطقه رباط در شمال خرم‌آباد وجود دارد. كه نبايد با آرامگاه مورد نظر نويسنده اشتباه انگاشته شود. زيرا محمود ميرزا بناي مورد نظر را به صراحت در نزديكي كوه تاف نوشته است. بنا بر روايات شفاهي، بناي مار‌گي‌مه در منطقه رباط نمكي در چند شمال شهر خرم‌آباد تا روزگار پاياني قاجار و آغاز حاكميت پهلوي برجا و از آن پس به مخروبه‌اي تبديل مي‌شود.

آرامگاه مار‌گِيهِ‌مِد (مادر ‌گگ‌احمد)۱‌ عكس نگارنده، نوروز ۱۳۹۹

۱- در سمت راست بنا كوه تاف، سمت چپ كُوكِلا و در پايين‌آن آثار كندو‌كاو غارتگران آثار تاريخي ديده مي‌شود.
*پژوهش‌گر حوزه‌ی معماري و تاريخ

نویسنده : محمد محمدی‌اصل* | سرچشمه : سیمره581(21 خردادماه1400)
به اشتراک بگذارید
تعداد دیدگاه : 0
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.