توانا بود هرکه دانا بود
همواره روزگار با سیمره جاری باشید...
Thursday, 4 July , 2024
امروز : پنج شنبه, ۱۴ تیر , ۱۴۰۳ - 28 ذو الحجة 1445
شناسه خبر : 11031
  پرینتخانه » تاریخی, لرستان پژوهی تاریخ انتشار : ۱۵ آذر ۱۴۰۰ - ۹:۰۶ | | ارسال توسط :

معرفی آرامگاه سهم‌‌دين

معرفی آرامگاه سهم‌‌دين
اين بنا در دهستان تايي از توابع امروزي شهر پل‌دختر و در روستايي به نام مي‌تا‌كو‌، در ميانه دشتي كوچك شهره به «صحرا» قرار گرفته است.

اين دشت سرسبز و پرآب از شمال به كوه تَل، از جنوب به بلندي‌هاي كوه‌گِرد و رودخانه تايي محدود شده‌ است. ساختار نخستين بنا، چهار‌تاقي‌ بازي است با محور كشيدگي خاوري-باختري و با قاعده‌ی مستطيل‌ از درون و برون. اين بنا داراي ساختار هندسي منحصر به فرد و متفاوت از ساير نمونه‌هاي مشابه در لرستان‌ فيلي است. در گام نخست چهار جرز بر روي شالوده‌اي سنگي در چهار سو، تا بلنداي معيني بالا آمده است.

كروكي آرامگاه(فضاي هاشور خورده ديواره الحاقي) تهيه و برداشت: نگارنده

پس از آن فاصله ميان جرزها در چهارجبهه، به‌وسيله گونه‌اي تاق مازه‌دار پوشش داده شده‌است. اين تاق‌ها در هر جبهه براي استحكام و كارايي سازه‌اي موثرتر،‌ به‌گونه دو تاق بر روي هم‌ اجرا شده‌است. فضاي ميان تاق‌ها تا تراز زير و نقطه پاكار گنبد ديوارچيني شده است. گنبد بنا با مهارت تمام بر روي قاعده مستطيلي استوار شده و از نوع مازه‌دار هشت‌تَرَكِه است. هر چه از پاكار گنبد به سمت تيزه پيش مي‌رويم؛ از ستبراي آن كاسته مي‌شود. شواهدي از وجود روزنه‌هايي در تَرَكين به ويژه با ساخت‌مايه‌ی سنگي، نيازمند مهارت و دانش بالاي معماري و هندسي است و موجب افزايش كارايي گنبد و انعطاف آن در برابر لرزش‌هاي زمين مي‌شود. در دوره‌ی پس از ساخت ديواره‌اي سرتاسري به بلندايي معين در پيرامون اثر، بنا و با ايجاد درگاهي در ضلع شمالي به پهناي۲/۱و بلنداي ۹/۱متر ورود آرامگاه ‌را محدود به اين جبهه كرده‌اند. ساخت‌مايه بنا به تمامه (‌پي، ديوارها، تاق‌ها و گنبد) از سنگ و ملاتي گچي است. لايه‌اي از آستر گچي در ديواره‌هاي داخلي و سطح رويين و زيرين گنبد به چشم مي‌خورد. اسلوب كاري و سبك بنا شباهت فراواني به چار‌تاقي‌هاي پيش از اسلام دارد.

 

آرامگاه موسوم به سَهمِ‌دين، در جانب راست تصوير كوه تَل و در سمت چپ گورستان كهن اين منطقه و درخت كهنسال بلوط ديده مي‌شوند. عكس: نگارنده، ارديبهشت ۱۳۹۹

چندين سده پس از ساخت اثر، دو نفر از بزرگان و سركردگان منطقه به نام جهانگيرخان رشنو (مشهور به سَهِمِ‌دين‌، نياي مادري سادات آهو‌قلندري به روايت مردم منطقه) و عادل‌خان رشنو را در دورون بنا دفن كرده‌اند. اكنون و با زير و رو كردن كف داخلي آرامگاه توسط كاوشگران غير‌مجاز و ريزش آوار گنبد اثري از هيچ گونه سنگ‌مزاري به چشم نمي‌خورد. اين بنا در كمال حيرت بدون توجه مسولين ميراث فرهنگي به حال خود رها شده و با ادامه‌ی روند فعلي به زودي به شكل كامل تخريب خواهدشد. در پيرامون بناي موسوم به سهم‌دين، برخي شواهد تاريخي و گورستاني كهن قرار گرفته است. اين مزارستان دانسته‌هاي تاريخي و قوم‌شناسي مفيدي را در درون خود نهفته دارد. برخي از ابعاد اندازه‌نگاري (مترولوژيك) بنا قرار ذيل است: مساحت ۶۲ متر، بلنداي گنبد از تيزه تا تراز كف فعلي داخلي ۶ متر، اندازه دروني مستطيلي به درازا و پهناي ميانگين ۳/۵ و ۷/۳ متر، اندازه بيروني به درازا و پهناي ۷۵/۷و ۰۵/۸ متر. منطقه‌ی‌ تايي از دير باز محل سكونت رشنوها و اين روستا محل زندگي دو تيره تَخت‌كَش و قاسمعلي‌وند است.

نویسنده : محمد محمدی‌اصل | سرچشمه : سیمره602(7 آذرماه1400)
به اشتراک بگذارید
تعداد دیدگاه : 0
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.