تنگ چووينه در كيلومتر ۱۰ جاده ارتباطي دره‌شهر به پلدختر و در به تقريب ۵ كيلومتري جنوب خاوري تنگه شيخ‌ماخو قرار گرفته است.  تنگه مشهور چويينه از نظر طبيعي در امتداد كوه كُوِر واقع و شباهت فراواني با تنگه شيخ‌ماخو دارد. در اين تنگه مجموعه‌اي از چندين اثر تاريخي به چشم مي‌خورد. وجود اين آثار نشان‌ از ‌جايگاه، اهمیت ‌و مركزيت شهر باستانی صیمره در دوران ساسانی و سده‌هاي نخستين اسلامی در لرستان‌ فيلي ‌و ناحيه باختري ايران است.

در مدخل ورودي اين تنگه آثار يك پل و بند قابل مشاهده است. اين پل سنگي داراي دهانه بزرگ‌تر در ميانه و دو دهنه‌ی كوچك‌تر، در دو سو است. بخش‌هاي مهمي از دهنه‌ی بزرگ‌تر ویران شده ولی دهنه‌های کوچک‌‌، هنوز پا بر‌جا هستند. بقاياي ديواره‌اي بزرگ در ابتداي اين دره به چشم مي‌خورد. جسامت‌، بلندا و موقعيت قرارگيري آن ما را به اين ديدگاه رهنمون مي‌كند كه، به احتمال اين ديواره، داراي كاربري سد و بند بوده و از آن براي انباشت آب و مصارف شرب و كشاورزي در سطح دشت واقع در جلوي كوه و تنگه استفاده مي‌شده است.

در نقطه‌ی جنوبي كمر‌كش تنگه آثار بارويي بزرگ به طول تقريبي ۷۰  و عرض ميانگين ۳/۱ متر و چند اتاق ديده‌باني با ساختمايه سنگي وجود دارد. هم‌چنين در ميانه‌ی تنگه آثار ويرانه‌هاي قلعه‌اي نظامي با اتاق‌هايي چند، و به فاصله كمي از آن‌ بقاياي ساختماني شبيه به كوشك‌هاي اقامتي، آب‌انبارهاي تراشيده شده در دل صخره‌ها كه از قطرات آب جاري از كمركش كوه پر مي‌شوند، آثار پله‌هايي در ميان صخره‌ها و قطعات بزرگ سنگ‌هاي موجود در كف دره براي تسهيل در رفت و آمد به بالاي دره و برخي شواهد ديگر به چشم مي‌خورد.

سبك معماري، بقاياي بناهاي موجود، اسلوب‌كاري، نوع تاق‌ها و پاره‌اي شواهد ديگر نشان مي‌دهد؛ دست‌كم هسته نخستين اين مجموعه در دوره‌ی ساسانيان بنا شده است. همان‌گونه كه محمود‌ميرزا بدان اشاره كرده، مردم منطقه‌ی صيمره، مجموعه بناهاي موجود ‌در اين تنگه را به بهرام‌چوبينه، سردار ساساني نسبت مي‌دهند. در كمال حيرت ميراث فرهنگي استان ايلام راه محور پياده راه گردشگري مجموعه را بر روي آثار تاريخي محوطه ساخته است.

ادامه دارد…

*پژوهش‌گر حوزه‌ی معماری و تاریخ