توانا بود هرکه دانا بود
همواره روزگار با سیمره جاری باشید...
Sunday, 7 July , 2024
امروز : یکشنبه, ۱۷ تیر , ۱۴۰۳ - 1 محرم 1446
شناسه خبر : 17983
  پرینتخانه » اجتماعی, یادداشت تاریخ انتشار : ۱۵ خرداد ۱۴۰۲ - ۱۱:۵۹ | | ارسال توسط :

داستان ضرب‌المثل «شا بِوَخشنِه، شاوالی نِوَخشنِه»

داستان ضرب‌المثل «شا بِوَخشنِه، شاوالی نِوَخشنِه»
(شاه می‌بخشد، شاه والی نمی‌بخشد.)

گاه اتفاق می‌افتد که از مقام بالا دستوری صادر می‌شود، ولی مقام پایین‌تر، از انجام آن دستور سر باز می‌زند و دستور مقام بالا را به مصلحت نمی‌داند. در چنین موقعی می‌گویند: «شا بِوَخشنه، شاوالی نِوَخشنه، «شاه می‌بخشد و شاه والی نمی‌بخشد.»
شاوالی (شاه والی) یا به قولی دیگر شیخ علی، خزانه دار «شاه سلیمان» بود. شاوالی برخلاف خیلی سیاست‌مداران دیگر، بسیار مردم‌دار، وظیفه‌شناس و طرفدار طبقات پایین بود. شب‌ها با لباس مبدل به اماکن و محلات شهر می‌رفت تا از اوضاع مردم و مملکت باخبر شود. تا می‌توانست به فقیران و درماندگان و در راه ماندگان و به ویژه جویندگان علم و دانش کمک می‌کرد.
شاوالی از مردان با تدبیر روزگار خود بود و به فرمان او کاروان‌سراها و ابنیه‌های خیریه و مدارس متعددی در گوشه گوشه‌ی ایران ساخته شد.
شاه سلیمان بسیار اهل خوش‌گذرانی و عیش و نوش و هوس‌بازی بود. ولی برخلاف او، شاوالی شخصیت خود را حفظ می‌کرد و تسلیم هوس‌بازی نمی‌شد. بارها شاه سلیمان به او اصرار می‌کرد که شراب بنوشد، ولی او امتناع می‌کرد و می‌گفت: «شاه بر جان من حق دارد، ولی بر دین و ایمانم حقی ندارد.»
شاه سلیمان عادت داشت که در مجالس عیش و طرب، هنگامی که سرش گرم از باده‌ی ناب می‌شد، کرم و بخشش بسیار می‌کرد و به نام کسانی که دور و برش بودند، مبالغ هنگفتی حواله صادر می‌کرد که بروند از شاوالی بگیرند. وقتی حواله‌ها را می‌بردند پیش شاوالی، همه را به بهانه‌ی این‌که خزانه خالی است، رد می‌کرد و متقاضیان را دست از پا درازتر بر می‌گردانید. در واقع شاه می‌بخشید، شاوالی نمی‌بخشید و از پرداخت مبلغ خودداری می‌کرد…
از آن زمان این ضرب‌المثل سر زبان‌ها افتاد که: «شا بوخشنه، شاوالی نوخشنه»

راوی: درویش جودکی( پدر نگارنده) تولد۱۳۱۵-فوت ۱۳۹۶، پل‌دختر. روستای هلوش

نویسنده : هوشنگ جودکی | سرچشمه : سیمره‌ی شماره‌ی 670 (پنج‌شنبه 11 خرداد 1402)
برچسب ها

این مطلب بدون برچسب می باشد.

به اشتراک بگذارید
تعداد دیدگاه : 0
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.