توانا بود هرکه دانا بود
همواره روزگار با سیمره جاری باشید...
Sunday, 7 July , 2024
امروز : یکشنبه, ۱۷ تیر , ۱۴۰۳ - 1 محرم 1446
شناسه خبر : 12442
  پرینتخانه » پیشخوان, خبر تاریخ انتشار : ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ - ۸:۱۴ | | ارسال توسط :
عیدانه ساسان والی زاده به فرهنگ لرستان

بازکاوی لرستانِ عصر احمدشاهی در اثری تازه

بازکاوی لرستانِ عصر احمدشاهی در اثری تازه
سفارت‌نامه فطن‌السلطنه یا لرستان در عصر احمدشاهی تازه‌ترین کتاب ساسان والی‌زاده، روزنامه‌نگار و پژوهشگر پرکار لرستانی است که حقایق تازه‌ای را در واپسین سال‌های عصر قاجار در لرستان آشکار می‌سازد.

والی‌زاده که در یک سال اخیر دو کتاب تحسین شده «سفرنامه مقصود جهان» و «سفارت‌نامه موفق‌الدوله» را درباره‌ی لرستان، تصحیح و منتشر کرده بود با انتشار این کتاب سه‌گانه جدید خود درباره‌ی لرستان را تکمیل نمود.
اگرچه والی‌زاده پیش از این نیز آثار ماندگار و ارزشمندی را راجع به لرستان تالیف و منتشر ساخته است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «نامه‌ی لرستان»، «سفرنامه معین السلطان» و «شناختنامه نویسندگان لرستان» اشاره کرد.
یکی از مشکلات پژوهشی لرستان در دهه‌های اخیر فقدان منابع اولیه و عدم تصحیح نسخ خطی پیرامون لرستان بود که با همت والی‌زاده این جریان شکل بالنده‌ای یافته است.


محمدعلی مجد -كه بعدها به فطن‌‌السلطنه معروف شد- از فعالان سياسي و كارگزاران دوره‌ی احمدشاهي و پهلوی است كه علاوه بر حكم‌رانی شهر و استان‌‌های مختلف، همواره در جايگاه بازيگری سياسی و فعالی اجتماعی نقش‌‌آفريني كرده است.
محمدعلي مجد از اهالي قزوين است. تولد او به ۱۲۷۵ خورشيدی و درگذشتش به سال ۱۳۵۷ در سن ۸۲ سالگی و در آستانه‌ی پيروزی انقلاب اسلامی صورت گرفت. مدفن او در جوار شاهزاده حسین قزوین قرار دارد.
او از طبقه‌ی دولت‌مردان و زمین‌داران بزرگ ایران بود که در دوره‌هایی هم با روحانیت ایران و حتا امام خمینی (ره) مکاتبه و مراوده داشت.
مبنای این ارتباطات تقابل با سیاست‌های پهلوی به‌‌ویژه در زمینه زمین بود.
فطن‌السلطنه زندگی پر فراز و فرودی را تجربه کرد. فطانت و کیاست و نیز امین بودن و سخت کوشی، او را در سال‌های نخست عمر محل اعتماد و سپس اعتبار قرار داد. لقب فطن‌السلطنه را بی‌سببی به او اعطا نکردند که گریزی به این هوش و تلاش او بود. در این دوران قلم کنکاش‌گر و نگاه علمی او باعث تالیف و انتشار مقالاتی شد که با تحسین اهالی فضل هم مواجه شد.
این کتاب حاصل یکی از همین قلم برداشتن‌هاست. به هر روی مجموعه نوشتار او در یازده شماره‌ی مجله معتبر فلاحت و تجارت در سال ۱۲۹۷ خورشيدي به طور مسلسل منتشر شد و نقش بارزی در ارائه تصویر واقعی‌تری از لرستان ایفا کرد.
این تصویر مهم‌ترین و نخستین منبع جامعی است که در آن «جغرافیای پلتیکی، احصائی و ثروتی» لرستان استخراج و «منتشر» شد. به عبارتی پیش از گزارش فطن‌السلطنه ما هیچ مجموعه مدون و مفصلی درباره‌ی استعداد، جغرافیا، سپهر سیاسی و ظرفیت‌های طبیعی لرستان در ابعاد ملی در دست نداریم که در زمان خود انتشار یافته باشد. اگر چه چند سفرنامه از دوره فتحعلی‌شاه تا همین عصر در دست است اما فراموش نشود آن آثار در قالب نسخه خطی و محصور در کنج کتاب‌خانه‌ها باقی مانده‌ بودند و از دسترس کافه مردم و حتا خواص دور بوده‌اند اما این اثر در یک سده پیش از این در جریده‌ای پر خریدار انتشار یافته و اقبال یافته بود.
چنان‌که گفته شد این کتاب که مولف خود نام «لرستان امروز» بر آن نهاده بود حاصل دوره جواني اوست كه در سن بیست و دو سالگي هنگامي كه از طرف اداره فلاحت و تجارت مأمور لرستان مي‌‌شود به نگارش درآمده و به تدريج در دوره احمدشاه در مجله فلاحت و تجارت درج گرديد.
مؤلف که خود از اهمیت اثرش آگاه بوده است در مقدمه مجموعه گزارش‌هایش می‌نویسد: «بدیهی است خوانندگان مجله فلاحت و تجارت متوجه زحمات مصنف شده و خدمت ایشان را در راه معارف ایران تقدیر خواهند کرد». البته چنان‌که خواهد آمد چاپ مقالات لرستان امروز و برخی مقالات اقتصادی دیگر برای فطن‌السلطنه بی‌اجر نماند و به خاطر همین مقالات نشان درجه دو علمی را از طرف وزارت معارف و اوقاف دریافت کرد.
لرستان عصر احمدشاهی لرستانی است که دیگر حاضر به انقیاد دودمان قاجار نبود و سر به بی‌نیازی و خودسری کشیده و از سویی فقر و تبعیض و ظلم حاکمان آن‌ها را عاصی ساخته بود.
تصحیح و انتشار این کتاب را دو سود خواهد بود. هم یکی از آثار مهجور ولی درعین حال ارزشمند درباره تاریخ و جغرافیای لرستان بازکاوی می‌شود و هم از پس آن چهره محمدعلی مجد یا فطن‌السلطنه از پس غبار فراموشی بازنمایی می‌شود.
کتاب سفارت‌نامه فطن السلطنه یا لرستان در عصر احمدشاهی با چاپی نفیس در ۲۱۲ صفحه به قیمت ۱۰۰هزارتومان را انتشارات هاویر منتشر کرده است.

نویسنده : گروه دریافت خبر | سرچشمه : seymare
به اشتراک بگذارید
تعداد دیدگاه : 0
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.