درخصوص جهاد گفته‌اند (کاشفی،۱۳۸۶ :۵۸-۵۷): و آن در صورت غزا باشد  و به حسب معنی محاربه باشد با لشکر هوا و شیطان. اول را جهاد اصغر خوانند و ثانی را جهاد اکبر و به یقین بدان که تا در معرکه مجاهدت به شمشیر ریاضت سرنفس رعنا را برنداری به دولت غنیمت«و الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا» نرسی کما

 اشاره الیه المولوی:

ای خنک آن کو جهادی می‌کند

 بر بدن زجری و دادی می‌کند

 تا زرنج آن جهانی وارهد

 بر خود این رنج عبادت می‌نهد

جهد کن تا م‌ توانی ای کیا

 در طریق انبیا و اولیا

 کافرم من گر زیانی کردکس

 درره ایمان وطاعت یک نفس

جان سپر کن تیغ بگذار ای پسر

هر که بی سر بود از این شه برد سر

مولانا در کتاب فیه مافیه درخصوص «مقررشدن حکم جهاد دراسلام» می‌گوید:

مصطفی صلی‌الله علیه و آله و سلم با اصحاب نشسته بود. کافران اعتراض آغاز کردند. فرمود که: آخر، شما همه متفق‌اید که در عالم یکی هست که صاحب وحی اوست، وحی بر او فرو می‌آید، بر هر کسی فرود نمی‌آید، و آن کس را علامت‌ها و نشانه‌ها باشد در فعل‌اش و در قول‌اش، در سیمایش، در همه‌ی اجزای او نشان و علامت آن باشد. اکنون چون آن نشان‌ها را دیدید، روی به وی آرید و او را قوی گیرید تا دستگیر شما باشد. ایشان همه محجوج می‌شدند و بیش سخن‌شان نمی‌ماند، دست به شمشیر می‌زدند. و نیز می‌آمدند و صحابه را می‌رنجانیدند و می‌دند و استخفاف‌ها می‌کردند. مصطفی(ص) فرمود که:« صبر کنید تا نگویند که بر ما غالب شدند ،به غلبه خواهند که دین را ظاهر کنند، خدا این دین را خواهد ظاهر کردن و صحابه مدت‌ها نماز را پنهان می‌کردند و نام مصطفی (ص) را پنهان می‌گفتند تا بعد مدتی وحی آمد که شما نیز شمشیر بکشید و جنگ کنید.»(زمانی،۱۳۹۲: ۳۸۹).

۲۵-امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر دو وظیفه مهم و دو واجب از فروع دین است، و اساس نهاداسلامی امور حسبی بوده است. در قرآن کریم بارها از امر به معروف و نهی از منکر به عنوان وظیفه‌ای ویژه برای امت پیامبر(ص) یاد شده و گاه در کنار باورهایی چون ایمان به خدا و معاد یا اعمالی چون نماز و زکات آمده است.

در نزد پیامبر اسلام(ص) رهبانیت جایگاهی ندارد(لارهبانیه فی الاسلام) و دین اسلام برخلاف دین مسیحیت دعوت به کناره‌گیری نمی‌کند.

چون نبی سیف بودست آن رسول

امت او صفدرانند و فحول

مصلحت در دین ما جنگ و شکوه

مصلحت در دین عیسی غار و کوه

(مثنوی، دفترششم، ابیات: ۴۹۴-۴۹۳)

مولوی در «مناظره مرغ باصیاددرترهب»، نفی ترهب را سنت احمدی دانسته و به عبادات و وظایف جمعی از جمله امر به معروف و نهی از منکر اشاره می‌کند:

مرغ گفتش خواجه در خلوت مه ایست

 دین احمد را ترهب نیک نیست

 از ترهب نهی کردست آن رسول

 بدعتی چون در گرفتی ای فضول

جمعه شرطست و جماعت در نماز

امر معروف و ز منکر احتراز

(مثنوی، دفترششم، ابیات:۴۸۰-۴۷۸)

ادامه دارد…

* وکیل دادگستری